Kuropaty

„Pamięć nie dała się zgładzić.” Jest siłą, która potrafi wygrać z aparatem państwa totalitarnego. Miejsce pamięci przywraca Ofiarom godność, a ich potomkom i bliskim spokój oraz poczucie sprawiedliwości. Dlatego wciąż walczymy o odnalezienie zaginionych Ofiar, miejsc ukrycia ich ciał oraz należny im pochówek.

Przedmioty wydobyte z dołów śmierci

Prowadzone w Lesie Katyńskim w latach 1994-1995 przez polskich ekspertów prace ekshumacyjne dowiodły ponad wszelką wątpliwość, że w obrębie Memoriału Katyńskiego spoczywają szczątki oficerów Wojska Polskiego zamordowanych wiosną 1940 roku na podstawie decyzji Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) z 5 marca 1940 roku.
Z dołów śmierci, oprócz ciał pomordowanych, wydobyto wiele przedmiotów należących do zamordowanych oficerów przetrzymywanych w obozie jenieckim w Kozielsku. Przedmioty te pomogły w identyfikacji ofiar, stanowiąc także dowód sowieckiego sprawstwa tej straszliwej zbrodni. Odnalezione artefakty dla najbliższych zamordowanych stanowią relikwie, których część jest z pietyzmem przechowywana w Muzeum Katyńskim w Warszawie.

Dół śmierci nr 8

Na początku lipca 1943 roku, podczas inspekcji oddziałów Legionu Ochotników Francuskich na froncie wschodnim, przeprowadzonej przez Ferdinanda de Brinona, delegata rządu Vichy i ambasadora w III Rzeszy, delegacja francuska odwiedziła Las Katyński. Trwająca niemal 2 minuty relacja filmowa z Katynia jest częścią kroniki filmowej nakręconej podczas pobytu Francuzów na froncie wschodnim. W skład delegacji wchodziło także dwóch dziennikarzy francuskich – Claude Jeantet i Robert Brasillach, który opublikował relację z Katynia pt. J'ai vu les fosses de Katyn (Widziałem doły Katynia) w tygodniku „Je suis partout” w lipcu 1943 roku.

„Widziałem Katyń. Wszedłem w ten bezpośredni kontakt, którego nic nie może zastąpić. Zobaczyłem krajobraz, poczułem ten okropny odór, przeszedłem się tą przyjemną leśną ścieżką, która przykrywa tyle trupów, widziałem w porannym wietrze te wielkie doły wykopane w jasnobrązowej ziemi, dzikie drzewa, krzaki”.

W filmie widzimy członków delegacji wizytujących pierwszy urządzony przez Niemców cmentarz katyński, oddających honory przy grobach generałów Bronisława Bohaterewicza i Mieczysława Smorawińskiego. W obecności Francuzów otwarty został dół śmierci nr 8. Wyjęto z niego trzy ciała, które po badaniu złożono ponownie w pierwotnym grobie. Były to zwłoki chorążego Michała Karlińskiego (1898-1940), podchorążego Władysława Czernuszewicza (1898-1940) i plutonowego podchorążego Stefana Czarneckiego (1915-1940).

Źródło: A. Przewoźnik, J. Adamska, Katyń. Zbrodnia. Prawda. Pamięć, Warszawa 2010, s. 276.

UWAGA: Film zawiera drastyczne sceny

Dziś Ofiary Zbrodni Katyńskiej spoczywają obok innych Ofiar komunistycznego reżimu. Prawda o sowieckich represjach jest wciąż podważana, negowana, relatywizowana. Stawiane w Kuropatach krzyże są dowodem wiary i nadziei. Uczuć, które jednoczą Polaków, Białorusinów, Ukraińców, Rosjan i przedstawicieli innych narodów w walce o prawdę i godny pochówek bliskich.

Na wiosnę 1940 r. rodziny straciły kontakt z uwięzionymi bliskimi – wysyłana poczta wracała, pytania o ich los pozostawały bez odpowiedzi. Mimo to pamięć przetrwała pokolenia – dziś dzieci, wnukowie i prawnukowie Ofiar Zbrodni wciąż szukają śladu, który pozwoliłby ustalić datę śmierci, miejsce spoczynku. Do dziś los co najmniej 3870 Ofiar z tzw. białoruskiej listy katyńskiej pozostaje nieznany. Czy ich ciała spoczywają w Kuropatach?

Z listów kierowanych do Centrum Polsko‑Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

w ramach projektu rekonstrukcji białoruskiej listy katyńskiej

„Na żadnych listach nie ma mojego dziadka, którego NKWD we wrześniu lub październiku 1939 roku wyprowadziło z domu i ślad po nim zaginął”. „Na internetowej liście białoruskiej zamieściliście nazwisko mojej przyrodniej siostry. Od wielu lat bezskutecznie poszukuję informacji na temat jej losów oraz losów rodziny matki”. „Działając w imieniu mojej babci, zwracam się z uprzejmą prośbą o pomoc w ustaleniu miejsca śmierci mojego pradziadka, a jej ojca…” „Uprzejmie proszę o podjęcie starań o ustalenie losu mojego Ojca…” „Zgłaszam dane mojego brata zaginionego po 17 września 1939 r.” „Przesyłam informacje o zaginionym stryju, może się przyda przy identyfikacjach list białoruskich”. „Zgłaszam dane mojego brata zaginionego po 17 września 1939 r.” „Chciałbym zgłosić do rekonstruowanej białoruskiej listy katyńskiej mojego dziadka…” „Poszukuję informacji o miejscu śmierci i spoczynku mojego Stryja. Oto zwięzła informacja…”

Kuropaty-grzebien_Fot. Instytut Pamięci Narodowej

Grzebień z inskrypcją

wydobyty z dołów śmierci podczas ekshumacji w Kuropatach

czyta Adam Ferency

„Ciężkie chwile więzienia, Mińsk 25 kwietnia 1940 roku. Myśl o was doprowadza mnie do rozpaczy”. Po drugiej stronie: „26 kwietnia. Rozpłakałem się. Ciężki dzień”.

Konstanty Rdułtowski

Wspomnienia z mińskiego więzienia

czyta Wojciech Urbański

Więzienie w Mińsku (…) Brak powietrza wyziewy 120 osób spoconych i przeważnie chorych, ścisk nie dający choć na chwilę wypocząć, leżące na podłodze dziesiątki półnagich ciał ludzkich, wszy, które w tych warunkach gromadnie się pojawiły, i wywołane tym wszystkim zdenerwowanie i podniecenie ogólnie robiły wrażenie piekła. Nie wyobrażałem sobie, abym mógł w życiu widzieć takie dantejskie sceny, jakich byłem świadkiem w tej celi, podczas półrocznego w niej pobytu. (…) W końcu kwietnia lub na początku maja [1940 r.] zabrano Kazia, Stefana Rdułtowskich, Jana Mierzejewskiego i Mieczysława Kotarbińskiego. Na ich miejsce pakowano do cel innych. Tymczasem dotąd nie zostali odnalezieni.

Kuropaty

Obejrzyj film

Nadzieja

Poszukiwanie

Posłuchaj głosów

Z listów kierowanych do Centrum Polsko‑Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

Grzebień z inskrypcją

Konstanty Rdułtowski

Obejrzyj film

Nadzieja

Poszukiwanie

Posłuchaj głosów

Z listów kierowanych do Centrum Polsko‑Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

Grzebień z inskrypcją

Konstanty Rdułtowski

Wróć do początku